JAK TO BYŁO NA POCZĄTKU
Od wieków Wisła wytyczała miejsce ludzkim osadom. Część z nich dała początek znaczącym miastom Polski. Do nich zalicza się też Toruń, przez kilka stuleci nazywany "królową Wisły" z "wewnętrznym portem bałtyckich obszarów Polski" wiernie zespolony z rzeką, znajdował się w grupie sędziwych nadwiślańskich grodów. Z rzeką w sposób naturalny związało się Stare Miasto, a w wiślanym nurcie dziś, tak jak przed wiekami, odbijają się średniowieczne mury obronne, bramy, baszty, potężna bryła staromiejskiej fary, rzędy mieszczańskich domów i spichlerzy. Efekt lustrzany, pomnażający urodę historycznej panoramy, zawiera w sobie coś symbolicznego - Wisła odpłaca się Toruniowi za to, że nie odwrócił się od rzeki, co uczyniło wiele modernizujących się miast. Najstarsze dzieje osadnictwa na terenie Torunia wiążą się z szerokim wiślanym pobrzeżem. Już wiele tysięcy lat temu, od końca paleolitu, poprzez mezolit i w okresie neolitu, zatrzymywały się tu gromady ludzi wędrujących wzdłuż rzeki. W epoce brązu - od ok. 1300 r. p.n.Ch. ludność kultury łużyckiej znalazła wiele miejsc do osiedlenia na obszarze lewo i prawobrzeżnego Torunia. W czasach rzymskich w jego pobliżu przebiegał "szlak bursztynowy". We wczesnym średniowieczu na terenie dzisiejszego miasta było sporo niewielkich skupisk ludzkich. Przede wszystkim był tu gród, osłonięty drewniano-ziemnym wałem, na rzucie podkowy, otwartą stroną zwrócony do rzeki, strzegący dogodnej przeprawy.

KRZYŻACY Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)
Główna rezydencja krzyżacka mieściła się aż do 1309 r. jeszcze w Wenecji. Niemniej w latach 30-tych XIII w. można się było domyślać zamiarów Zakonu. Podstawę ku temu stanowił choćby pobyt Krzyżaków na Węgrzech w latach 1211-25, który zakończył się wygnaniem ich przez króla węgierskiego Andrzeja II. Ale był to okres rozbicia dzielnicowego i nasi książęta nie zdołali na czas dostrzec niebezpieczeństwa. Najpierw śląski książę Henryk Brodaty nadał w 1222 r. Krzyżakom wieś Łosice, położoną na jego ziemiach. Trzy lata później podsunął księciu Konradowi Mazowieckiemu pomysł, aby ten sięgnął - dla zabezpieczenia swoich granic przed najazdami Prusów - po rycerzy zakonnych. Po toczących się od 1226 r. rokowaniach, 23 kwietnia 1228 r. władca Mazowsza potwierdził ostatecznie nadanie ziemi chełmińskiej Krzyżakom, zachowując jednak prawo do zwierzchności nad nimi.
Latem 1231 r. niewielki oddział krzyżacki, wspierany przez Konrada, wkroczył na tę ziemię, przejściowo znajdującą się w rękach Prusów. Tym samym zaczęło się dzieło wypierania, a potem całkowitej zagłady tego plemienia i tworzenia na jego ziemiach przez Zakon własnego państwa.
Pierwsze grupy krzyżackie otrzymały od księcia Mazowieckiego cztery wsie i gród w okolicach dzisiejszej Nieszawki na lewym brzegu Wisły, w bezpośrednim pobliżu dzisiejszego Torunia. Krzyżacy przeprawili się na przeciwległą stronę rzeki osadzając się w rejonie obecnej wsi Stary Toruń. Obok ich warownej siedziby rozrosła się szybko osada nazwana Toruniem.

ZAMEK KRZYŻACKI Fot.Alina Dausza-Wiśniewska (1996)
Prawdopodobnie około połowy XIII w. rozpoczyna się rozbudowa krzyżackiej warownej rezydencji przeniesionej z rejonu wsi Stary Toruń na miejsce drewnianego grodu zniszczonego być może przez niedawną wyprawę Prusów. Stała się ona pierwszym na naszych ziemiach murowanym zamkiem zakonu i symbolicznym zbiegiem okoliczności także miejscem początku agonii państwa krzyżackiego. Tu bowiem 6 lutego 1454 r. atak mieszczan toruńskich na zakonny kasztel okazał się być hasłem do wybuchu ogólnopruskiego powstania. Po krótkim oblężeniu załoga zakonna poddała się. Po jej wyprowadzeniu kierująca powstaniem Rada Staromiejska poleciła zamek zburzyć, a ruiny zachować "po wsze czasy - ku przestrodze". Po udzieleniu przez króla Polski pomocy miastom i rycerstwu Prus, zmierzającym do zrzucenia władztwa Zakonu, powstanie przeistoczyło się w 13-letnią wojnę. Zakończyła się ona zawarciem II pokoju toruńskiego, który będąc traktatem międzynarodowym potwierdzał inkorporację do Korony Polskiej najważniejszych miast i ziem pruskich z Toruniem, Gdańskiem, Elblągiem, Chełmnem, Świeciem i Malborkiem na czele. W myśl tego aktu jako, ziemie przyrodzone" wracały do Polski: Pomorze z ujściem Wisły, ziemia chełmińska i michałowska. Natomiast zakon krzyżacki stawał się ponownie lennikiem polskiego władcy. Przez kilka stuleci teren toruńskiego zamku krzyżackiego służył za wysypisko śmieci. W latach 1958-66, w ramach prac archeologiczno-konserwatorskich, spod 8-metrowej warstwy nasypowej odsłonięte zostały mury zburzonego parteru i piwnic. Pozostałości po zamku zabezpieczono w formie trwałej ruiny, która jest miejscem ekspozycji dziejów zamku i naturalnym pomnikiem II pokoju toruńskiego. Przeważającą część prac wykonano przy pomocy autentycznego czynu społecznego, urządzono tam także pierwsze w Polsce instalacje spektaklu "światła i dźwięku" poświęconego wydarzeniom związanym z historią zamku.

STARE MIASTO Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)
Niebawem, prawdopodobnie ok. 1236 r., osada ta przeniesiona została na teren dzisiejszego Starego Miasta. Zajęła tutaj jednak tylko połowę jego późniejszego obszaru tworząc prostokąt dłuższym bokiem przylegający do brzegu Wisły. Wówczas to wytyczono prowadzące ku niej kilkunastometrowej szerokości ulice: Św. Ducha, Żeglarską, Łazienną, Mostową. Nieco później, zapewne w latach 40-tych XIII w., w bezpośrednie sąsiedztwo translokowanego miasta przeniesiono ze Starego Torunia także krzyżacką warownię umieszczając ją przy wschodniej granicy miasta, na miejscu wówczas już porzuconego grodu słowiańskiego. W drugiej połowie tego stulecia rozplanowano i zabudowano dalszą, północną część miasta. Wytyczono obszerny rynek (104x109 m), gdzie zlokalizowano sukiennice i kramy wraz z ratuszem. Położenie Torunia przy ważnym szlaku wodnym i dogodnym miejscu jego przekraczania stanowiło podstawowy czynnik jego rozwoju. Obok zysków płynących z eksploatacji własnych gruntów rolnych, lasów, łąk i gospodarki rybnej; z wszelkiego rodzaju rzemiosł, w tym również browarnictwa, papiernictwa, wyrobu przedmiotów metalowych i ceramiki, także handel przysparzał znacznego dostatku miastu i jego mieszkańcom. Słynne toruńskie pierniki prawdopodobnie pojawiły się już w średniowieczu i choć wprost nie przynosiły wielkich zysków, to jednak podnosiły atrakcyjność Torunia jako miejsca zakupu innych, bardziej dochodowych towarów. Zamożność zaowocowała bogatym plonem twórczości znakomitych budowniczych i artystów. Toruń w akcie lokacyjnym otrzymał nadania ziemskie, które w końcu XIII w. obejmowały 5530 ha. Przynosiły one istotne dochody, pozwalające między innymi na wznoszenie i utrzymywanie miejskich budowli. Około połowy XIII w. wokół Starego Miasta rozpoczęto na miejscu drewniano-ziemnych obwarowań budowę ceglanych murów, bram i baszt. Przesunięcie na północ granic miasta wchłonęło zabudowania franciszkańskie: zakon ten prawdopodobnie przed 1239 r. osiedlił się poza obwarowaniami, ale blisko nich i krótko po przybyciu rozpoczął wznoszenie świątyni p.w. Najświętszej Marii Panny oraz zabudowań klasztornych. Obecny ceglany kościół o 27-metrowych, jednakowej wysokości trzech nawach stanowi jeden z najwspanialszych przykładów "wysokiej fali", o pięknym nastrojowym wnętrzu. Funkcję placu targowego początkowo spełniała ulica Żeglarska, mająca ok. 19 m szerokości. Przy niej ok. 1260 r. rozpoczęto budowę ceglanego kościoła p.w. Świętych Janów . Był on rozbudowywany w następnych stuleciach, aby w ostatniej ćwierci XV w. zyskać dzisiejszą wspaniałą bryłę, dominującą w panoramie miasta. Przy ul. Żeglarskiej 5 wzniesiono, prawdopodobnie w poł. XIII w., również z cegły, Dom Towarzyski, ukształtowany w formie tzw. wieży mieszkalnej. Jego fasadę ozdobiono pasami z kamienia oraz glazurowanej zielonej cegły i zakończono efektownym krenelażem. Ten wyniosły budynek był siedzibą kupieckiego Bractwa Św. Jerzego skupiającego elitę miasta. Stawiało ono sobie za zadanie "pielęgnowanie towarzyskości, pobożności i akcji społecznej". W 1313 r. dotychczasową funkcję tej budowli przejął gmach wzniesiony przy Rynku Staromiejskim, który otrzymał później nazwę Dworu Artusa . Odbywały się w nim spotkania patrycjatu miejskiego, miały też miejsce różne ważne wydarzenia, jak np. podpisanie II pokoju toruńskiego.

NOWE MIASTO
Dzięki dynamicznemu rozwojowi wkrótce w obrębie Starego Miasta zaczęło brakować miejsca dla chętnych do osiedlenia się. Wielu znalazło zatrudnienie i miejsce zamieszkania poza murami. Dotyczyło to głównie rzemieślników, którzy utworzyli znaczne osiedle na wschód od Starego Miasta, tuż koło zamku krzyżackiego. W 1264 r. Nowe Miasto otrzymało prawa miejskie, tworząc oddzielną jednostkę posiadającą własną radę i ławę sądową. Sądzić można, że przy wytyczaniu nowego zespołu miejskiego rajcy staromiejscy zadbali, aby nie miał on bezpośredniego dostępu do Wisły, a tym samym do uczestnictwa w międzynarodowym handlu. Nowe Miasto od Starego oddzielał podwójny rząd murów obronnych z bramami, basztami oraz fosą. Tak też osłonięte było Nowe Miasto w pozostałych częściach, graniczących z przedmieściami. Jego układ przestrzenny podobny był do staromiejskiego, z obszernym kwadratowym rynkiem w środku, na którym już w początku XIV w. stanął ceglany ratusz. W bloku przylegającym do południowo-wschodniego narożnika postawiono kościół parafialny p.w. Św. Jakuba. Kamień węgielny pod jego budowę położył w 1309 r. biskup chełmiński Herman. Wznoszenie świątyni ukończono ok. 1350 r. Od roku 1345 patronat nad nią sprawowały zakonnice toruńskiego konwentu, który początkowo miał regułę cysterską, a następnie benedyktyńską. W północno-zachodnim narożniku Nowego Miasta znalazł się kościół i klasztor dominikanów. Zakonnicy osiedlali się tam i rozpoczęli budowę jeszcze przed wydaniem aktu lokacyjnego dla zespołu nowomiejskiego. Wznoszenie świątyni i własnej siedziby ukończyli oni około XIV w. Później przeprowadzano ciągle jeszcze prace budowlane i uzupełniające wystrój plastyczny. W roku 1834 na polecenie władz pruskich dokonano rozbiórki kościoła i klasztoru. Poprzedziła ją kasata toruńskiego konwentu zakonu dominikanów. Pochodzące z tego zespołu wspaniałe XIV-wieczne witraże przeniesiono na zamek malborski, a obecnie część uratowaną ze zniszczeń wojennych eksponuje się w Muzeum Okręgowym w ratuszu staromiejskim, natomiast wiele doskonałych rzeźb i obrazów znalazło się w kościele Św. Jakuba.

MIKOŁAJ KOPERNIK Fot. Jacek Szczurek (1997)
Pomnik Mikołaja Kopernika przed ratuszem staromiejskim (odlany z brązu wg proj. Fryderyka Tiecka, 1848-50r.); uroczyste odsłonięcie odbyło się 25 października 1853r.
Kiedy w roku 1456 przybył do Torunia kupiec z Krakowa Mikołaj Kopernik, syn Jana, miasto to wyglądało zapewne wspaniale. Toruń był okalany potężnymi murami, basztami i bramami zbudowanymi z czerwonej cegły. Bramy Chełmińskiej i Starotoruńskiej broniły wielkie barbakany, a mury miejskie opływała szeroka fosa wypełniona wodą. Nad miastem górowały wspaniałe budowle kościołów i ratuszy. Na nabrzeżu wiślanym gwarno było od kupców i tragarzy. Miasto tętniło życiem, żyło różnymi uroczystościami, zwłaszcza związanymi z pobytem w Toruniu królów polskich. Na ulicach przemieszczał się kolorowy tłum, pośród którego co pewien czas słychać było muzykowanie i tańce kuglarzy oraz wędrownych aktorów.
W takim to czasie, dnia 19 lutego 1473 roku przy ulicy Świętej Anny w Toruniu (obecnej ulicy Kopernika) przyszedł na świat Mikołaj Kopernik, syn Mikołaja - kupca z Krakowa oraz matki torunianki - Barbary z domu Watzenrode. Kopernik przechodził ulicami Starego Miasta do szkoły parafialnej, która mieściła się w pobliżu kościoła farnego pod wezwaniem Świętego Jana. W szkole tej uczył się łaciny, rachunków i śpiewu. W pobliskim kościele został ochrzczony nad chrzcielnicą, którą można jeszcze dzisiaj oglądać.
Kopernik posiadał rodzeństwo: starszego brata Andrzeja oraz dwie siostry Barbarę i Katarzynę. Krótko przed śmiercią ojca w 1483 roku rodzina Koperników przeniosła się do kamienicy przy Rynku Staromiejskim. W osiemnastym roku życia za sprawą wuja Łukasza Watzenrode
Mikołaj Kopernik udał się do Krakowa na studia uniwersyteckie, które kończył w latach 1491-1495. Pobierał wówczas nauki akademickie w dziedzinie geometrii, trygonometrii, matematyki oraz astronomii. Następne lata to kolejne studia we Włoszech w Bolonii na wydziale prawa kanonicznego (1496-1500), a następnie w Padwie w latach 1501-1503, gdzie studiuje medycynę. W roku 1503 Kopernik obronił przewód doktorski z prawa kanonicznego, ale na doktorat z medycyny nie starczyło już czasu, ani pieniędzy. Mikołaj Kopernik podczas swego pobytu we Włoszech cenił sobie bardzo znajomość z astronomem włoskim Domenico Maria di Novara, z którym zapewne obserwował ciała niebieskie i przy którym umocnił swoje zainteresowanie gwiazdami i tajemnicami wszechświata. Po okresie nauki wraca Kopernik na Warmię, aby służyć kapitule, która umożliwiła mu ukończenie studiów.
Na Warmii Mikołaj prowadził szeroko zakrojoną działalność publiczną. Brał udział w zjazdach stanów pruskich u boku swego wuja Łukasza Watzenrode, biskupa warmińskiego. Opracowuje traktat monetarny tj. rozprawę o sposobie bicia monet, w której jako pierwszy wśród ekonomistów udowadnia, że dobra moneta wypierana jest z obiegu przez gorszą. Był też Kopernik współautorem pierwszych map Warmii, Prus Królewskich, Zalewu Wiślanego i Królestwa Polskiego. Tłumaczył dzieła greckie na łacinę, otrzymywał też zaproszenie wyższych władz kościelnych w Rzymie do współpracy przy projekcie reformy kalendarza. Najwięcej jednak czasu poświęcił obserwacji gwiazd.
W roku 1516 Mikołaj Kopernik zostaje mianowany administratorem dóbr wspólnych kapituły. W styczniu 1521 roku do murów Olsztyna zbliżają się Krzyżacy. Kopernik, jako administrator przygotowuje miasto i zamek olsztyński do obrony. Dzięki wzorowemu przygotowaniu atak krzyżacki został odparty i miasto nie zostało zdobyte. Była w tym wielka zasługa Kopernika. Jeszcze w tym samym, 1521 roku Kopernik złożył urząd administratora w związku z powołaniem go na wyższe stanowisko - komisarza Warmii. W roku 1523 został wybrany generalnym administratorem diecezji warmińskiej. W tym czasie wrócił do Fromborka i tam pozostał już do śmierci. We Fromborku zajmował się sprawami administracyjnymi, leczeniem chorych oraz dalszymi pracami nad nowym układem słonecznym.
Kiedy w roku 1537 umiera biskup Ferber, kapituła warmińska wśród 4 kandydatów na to stanowisko wysunęła między innymi kandydaturę Kopernika. Jednakże król, do którego należała decyzja w tej sprawie wybrał na biskupa warmińskiego Jana Dantyszka. Była to jednak mimo wszystko propozycja najwyższej rangi jaką Kopernik w swoim życiu otrzymał. Przebywając nadal we Fromborku zajmuje się Kopernik astronomią i pracuje nad swym wiekopomnym dziełem o wszechświecie. Przy obserwacji planet posługuje się głównie trzema instrumentami: kwadrantem słonecznym służącym do obliczenia szerokości geograficznej miejsca obserwacji, sferą armilarną (tzw. astrolabium) - do wyznaczania kątów współrzędnych planety oraz triquetrum (narzędzie paralaktyczne) do obserwacji księżyca. Swą nową teorię podaje w zarysie w tzw. "Komentarzyku", który w odręcznych odpisach krąży po całej Europie. Pracę nad dziełem "De revolutionibus" rozpoczął Kopernik około 1515 roku i właściwie do końca życia ciągle wnosił do niej poprawki. W maju 1539 roku przybył do Fromborka młody uczony niemiecki Jerzy Joachim von Lauchen zwany Retykiem, który znacznie przyczynił się do wydania drukiem wielkie dzieła Mikołaja Kopernika. W roku 1540 Retyk wydał rozprawę pt. "Narratio prima" czyli "Opowiadanie pierwsze", w której obwieszcza światu odkrycia Kopernika. Po długich namowach przekonuje on astronoma do wydania drukiem dzieła "O obrotach". W roku 1541 Retyk opuszcza Frombork wioząc do Norymbergii wielkie dzieło Kopernika. Ukazuje się ono drukiem w 1543 roku w Norymbergii, w drukarni Jana Petreiusa pod tytułem ,"De revolutionibus orbium coelestium libri VI", a dedykowane zostaje papieżowi Pawłowi III. Dzieło to składało się z sześciu ksiąg i 203 kart, a pierwszy nakład wynosił około tysiąca egzemplarzy. Tymczasem Kopernik ciężko zachorował, by wreszcie dnia 24 maja 1543 roku zamknąć oczy już na zawsze. Został pochowany w podziemiach katedry fromborskiej, w pobliżu ołtarza należącego do jego kanonii. (Benon Frąckowski)

SKĄD TEN ANIOŁ?
Według legendy Anioł w Toruniu pojawił się, gdy w 1499 roku wyśnił go pewien franciszkanin. Owy Anioł przyniósł ogłosił, że w 1500 roku grzeszni mieszkańcy doprowadzą do ruiny swoje miasto i siebie samych. Mieszkańcy dostali jednak w sennej przepowiedni szansę na odkupienie win, bowiem mieli przywdziać wory pokutne i prosić o przebaczenie. Torunianie nie pokpili tej przepowiedni i postąpili zgodnie z wolą Anioła. Ponadto odlali wielki ważący 7 ton dzwon - Tuba Dei (Trąba Boża), który został amontowano na wieży Kościoła pod wezwaniem św. Janów. Dzwon ofiarowany Bogu, w zamian za odstąpienie od wymierzenia kary, stał się zbawienny, bowiem dobry Bóg postanowił wziąć miasto pod swoją opiekę i objawił mieszkańcom Anioła, któremu wręczył klucze do miasta i uczynił jego strażnikiem. Torunianie uznali to wydarzenie za prorocze i obrali go za swój symbol.
Tak więc od XV wieku Anioł jest elementem wpisanym w herb Torunia, a po raz pierwszy pojawia się po zakończeniu wojny trzynastoletniej i przetrwała do obecnych czasów w formie pieczęci i oficjalnych znaków miejskich. Wcześniej postać anioła nie była wykorzystywana w toruńskich znakach, bo od momentu założenia Torunia przez Krzyżaków w 1233 r., najstarsza doszukano się pieczęci toruńskiej (nazywanej Maryjną, z Madonną lub wielką). Symbol ten przedstawiałał dwie okrągłe baszty z bramą pośrodku. W łuku bramy na tronie siedziała Matka Boska z Dzieciątkiem. Madonna z pieczęci była ubrana w welon, na głowie miała koronę z trzech lilii, a na piersiach zawieszony medalion. Pieczęć ta służyła do oznaczania ważnych dokumentów. Jej odcisk znalazł się np. na słynnym traktacie pokojowym zawartym w Toruniu w 1411 r. po bitwie grunwaldzkiej, ale również na dokumencie potwierdzającym przyłączenie się Torunia do Związku Pruskiego w 1440 r. Ostatni raz użyto jej jednak w XX wieku - opieczętowano nią dokument nadania marszałkowi Edwardowi Rydzowi-Śmigłemu honorowego obywatelstwa Torunia.
Pierwszy dokument z nową pieczęcią i Aniołem w wizażu, został wydany w styczniu 1470 r. Po raz pierwszy pojawił się na niej motyw anioła toruńskiego, podtrzymującego używaną wcześniej tarczę herbową, na której przedstawiano trzy miejskie baszty z uchyloną bramą pośrodku. W tu przypadki wprowadzenie anioła do herbu Torunia uzasadniano długotrwałą i bardzo obciążającą dla miasta wojnąi wolą odwołania się mieszkańców do boskiej pomocy. Pod koniec XV wieku wprowadzono nową wersję pieczęci, na której toruński anioł zmienił nieco swoją pozycję: przedstawiono go w pozycji klęczącej i lekko pochylonej nad trzymaną przez niego tarczą. Anioł w tej wersji pieczęci znajdował się przez ponad 300 lat.
Anioł toruński pojawiał się również na pieczęciach Magistratu Miasta Głównego Torunia w okresie Księstwa Warszawskiego, a także w okresie rozbiorów w XIX wieku. Pilnował on miasta również w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W 1936 r. minister spraw wewnętrznych zatwierdził herb Torunia, w którym "tarczę herbową trzyma klęczący anioł w szacie błękitnej ze skrzydłami srebrnemi. Włosy anioła czarne, twarz i ręce barwy naturalnej”. Anioł z toruńskiego herbu został jednak usunięty po II wojnie światowej, ale powrócił na swoje miejsce z końcem grudnia 1991 r.
Dziś toruński anioł strzeże jak w przeszłości całego Torunia. Jego wizerunek obecny jest zwłaszcza na toruńskiej starówce. Znajduje się m.in. na szczycie budynku w Łuku Cezara, na fasadzie Dworu Artusa, nad bramą Ratusza Staromiejskiego czy w witrażu nad wejściem do głównego budynku Urzędu Miasta Torunia.

FLISAK TO NIE SKRZYPEK
Ze względu na swoje położenie nad Wisłą, przygraniczny charakter i kontakty z licznymi miastami Europy, Toruń od początku swego istnienia w XIII wieku odgrywał ważną rolę w handlu europejskim. Częścią handlowego profilu miasta jest tradycja flisacza, o której przypomina jedna z najsłynniejszych legend toruńskich o flisaku grającym na skrzypcach, któremu udało się w trakcie plagi żab wyprowadzić tysiące płazów z miasta. Na cześć tego bohatera w 1914 r. w Toruniu powstał pomnik flisaka. Obecnie pomnik-fontanna toruńskiego flisaka otoczonego gromadą żab stoi przy południowo-zachodnim narożniku Ratusza Staromiejskiego.
Do toruńskiej tradycji flisaczej należał zasłużony odpoczynek w mieście Kopernika załóg po kilkutygodniowym pobycie na rzece. W Toruniu odbywały się z reguły ceremonie pasowania młodych fryców na prawdziwych flisaków. Miejscem ich tradycyjnych spotkań była nieistniejąca flisacka gospoda "Pod Turkiem" na Rynku Staromiejskim, a od momentu wybudowania na toruńskim rynku w 1853 r. pomnika Mikołaja Kopernika, stał się on ulubionym miejscem spotkań i wypoczynku flisaków.

Toruń w średniowieczu doskonale spełniał rolę miasta składowego. Aktywna wymiana z europejskimi miastami hanzeatyckimi zapewniała dostawy do miasta towarów zamorskich, które docierały tutaj głównie Wisłą z Gdańska. Polscy kupcy natomiast dostarczali do Torunia głównie drewno, zboże i skóry. Dzięki uzyskaniu przez miasto w XIV wieku prawa składowego kupcy wykładali swoje towary w Toruniu przez 5 dni. Z czasem przywilej ten przejął Gdańsk, ale i tak Toruń nadal dobrze pełnił rolę pośrednika w handlu towarami spławianymi Wisłą z południowej części Polski. Znaczenie miasta wynikało z tego, że posiadało ono strategiczną przeprawę mostową przez Wisłę oraz z tego, że znajdowało się na szlaku wodnym sięgającym nawet Włodzimierza Wołyńskiego.
Tradycje flisackie były związane są z handlowym charakterem miasta. Pierwotnie flis oznaczał uprawianie żeglugi śródlądowej na statkach i łodziach. Toteż flisakami byli kupcy korzystający z tych środków transportu. Równolegle z tradycją flisaczą rozwijał się w Toruniu spływ drewna powiązanego w tratwy. Była to tzw. orylka, a ludzi zajmujących się nią nazywano orylami. Spław drewna bezpośrednio na rzece był na tyle ważną dziedziną handlu krzyżackiego, polskiego i pruskiego, że utrzymał się w mieście aż do czasów II wojny światowej. Ilość drewna, jaka przechodziła w pobliżu miasta przez Wisłę, była olbrzymia. W 1903 r. wybudowano na toruńskim wiślanym nabrzeżu port do przeładunku i przechowywania drewna o powierzchni 66 ha (można było w nim przechować 110 tys. m sześc. drewna). Drewno spławiane przez flisaków było transportowane w różnych czasach w kierunku północnym lub zachodnim. Docierało więc nie tylko do Gdańska, gdyż w XIX wieku po wybudowaniu Kanału Bydgoskiego Toruń stał się częścią pruskiego systemu wodnego, który pozwalał na spławianie drewna do Szczecina, a potem do Berlina. Ocenia się, że flisaczy transport drewna Wisłą przez Toruń osiągnął największy poziom w latach 1910-1912 oraz podczas I wojny światowej.
Ze względu na to, że od 1826 r. w Toruniu działał główny urząd celny, flisacy musieli zatrzymywać się w mieście w oczekiwaniu na przyjęcie i oclenie swojego towaru. To zdecydowało o krystalizowaniu się w obrębie miasta folkloru flisackiego. Flisacy stali się licznymi i widocznymi gośćmi miasta, które było metą ich długiej, rzecznej wędrówki z terenów zaboru rosyjskiego i austriackiego. Drewno dostarczone przez flisaków z tych ziem do toruńskiego portu drzewnego było przejmowane przez tutejszych flisaków. Docierało ono do Torunia z rejonów położonych nie tylko nad Wisłą, ale także Bugiem, Narwią, Drwęcą, Sanem czy małą Tanwią w Małopolsce, nad którą położona była wieś Ulanów słynąca z dostarczania najlepszych flisaków polskich, zwłaszcza zaś przywódców drużyn flisaczych. Parający się flisem podtoruńscy wodniacy najczęściej mieszkali w pobliskiej Złotorii i Kaszczorku. Obie te wioski leżały w pobliżu ujścia Drwęcy do Wisły i to decydowało o ich roli w handlu flisaczym (w Złotorii cło pobierano w komorze celnej już w XIV wieku). Toruńscy flisacy mieszkali głównie w nadwiślańskiej osadzie Rybaki.
Spływ drewna na długim dystansie był wielką sztuką. Flisacy łączyli 8-12 pni drewna w tzw. tablice lub tafle. Ich szerokość dostosowywano do rzeki, po której tablice miały płynąć. Wiślane tablice osiągały 5-10 m szerokości. Łączyły je poprzeczne bale zwane klistrami. Szereg połączonych tablic (tzw. pas) mógł mieć nawet 120 m długości. Wisła pozwalała na łączenie pasów wszerz i dlatego na rzece mogły pojawiać się olbrzymie zestawy pasów o szerokości nawet 60 m. Na czele pasa znajdowała się głowa, ostatnią tratwę nazywano colem. Spławiane drewno było ogólnie nazywane lasem. Toruń natomiast był dla wielu flisaków palem, czyli miejscem docelowym spływu. Szefa jednego transportu nazywano retmanem, który dowodził grupą flisaków. Ze względu na to, że flis jednego transportu drewna trwał niejednokrotnie bardzo długo, flisacy budowali na swoich pasach słomiane zadaszenia i budki noclegowe. Flis mógł odbywać się od wczesnej wiosny, kiedy Wisła uwalniała się od zimowej kry, a kończył późną jesienią.

TORUŃ DZIŚ
Po II wojnie światowej Toruń utracił funkcję stolicy województwa, siedziby okręgowych władz wojskowych i kolejowych. Uzyskał natomiast uniwersytet. Podstawą jego kadry stali się przybyli z Wilna pracownicy Uniwersytetu Stefana Batorego. Przyjechała stamtąd nielegalnie nawet pewna część zbiorów bibliotecznych. Uczelnia przyjmując za patrona Mikołaja Kopernika utworzyła m. in. liczącą się Katedrę Astronomii. Absolutnym novum było powołanie, w ramach Wydziału Sztuk Pięknych, Katedry Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa. Inicjatorem i głównym realizatorem tego przedsięwzięcia był przedwojenny Generalny Konserwator Zabytków, profesor Jerzy Remer. Z biegiem lat ten unikalny kierunek nauczania zyskał rozgłos i uznanie w skali międzynarodowej.
Poczynając od końca lat 60-tych znacznie rozbudowały się nowe, peryferyjne dzielnice Torunia. Rozpoczęto wznoszenie miasteczka uniwersyteckiego, wielu zakładów przemysłowych, nowych obiektów sportowych i osiedli mieszkaniowych. W stosunku do okresu międzywojennego ponad dwukrotnie wzrosła ilość mieszkańców, osiągając obecnie liczbę ponad 200 tys. Dzielnica staromiejska, zgodnie z opracowanym w 1958 r. programem, została odciążona z nadmiaru mieszkańców i uciążliwych funkcji, ale nadal tworzy centrum handlowe i usługowe, a nade wszystko kulturalne i turystyczne i jako taka dobrze służy współczesności.

Swoją kulturalną stronę Toruń współcześnie podkreślił w roku 2015 oddając do użytku Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki, które było nagradzane wieloma prestiżowymi nagrodami, włącznie z tym że znalazło się na liście 7 Nowych Cudów Polski nadany przez "National Geographic" - Bryła Roku 2015 czy tytuł "najlepszy projekt kulturalny" przyznany na festiwalu architektury w Barcelonie.

Ponadto w albumie "100 współczesnych domów z cegły" wydawnictwa Taschen autor Philip Jodido zebrał wszystkie, jego zdaniem, najpiękniejsze budynki z całego świata w sferze publicznej i mieszkalnej. Fotografik publikując swój prestiżowy album, znalazł miejsce również dla CKK Jordanki. Wyróżnienie to było o tyle prestiżowe, że toruńska budowla. była jedynym polskim akcentem, w wydaniu które publikowało największe na świecie wydawnictwo książek poświęconych sztuce.

Philip Jodido pokulił się również o mały komentarz do swojego zdjęcia, który brzmiał: "Koncerty odbywają się tu w intymnej atmosferze, pod parasolem z czerwonej cegły. Dzięki niecodziennemu zastosowaniu cegły - pokruszony surowiec wymieszano z cementem - architekt stworzył niepowtarzalny efekt".

Źródło: www.um.torun.pl

TORUŃSKIE DATY
1228 - Książę Konrad Mazowiecki nadał zakonowi niemieckiemu NMP ziemię chełmińską
1230 - osadzenie się Krzyżaków na terenie obecnej wsi Stary Toruń
1233 - nadanie Toruniowi praw miejskich
1252 - zwolnienie kupców toruńskich od ceł na lądzie i wodzie - pierwszy przywilej dla kupiectwa toruńskiego
1264 - nadanie praw miejskich Nowemu Miastu (już istniejące, odtąd nazywano Starym)
1280 - Toruń zostaje członkiem Hanzy, port wiślany przyjmuje statki morskie
1303 - rozpoczęcie budowy ratusza nowomiejskiego
1351 - wielki pożar miasta
1365 - nadanie Toruniowi przywileju prawa składu
1385 - podwyższenie wieży ratusza staromiejskiego
1397 - powstanie tajnego Związku Jaszczurczego dla obrony przed uciskiem Krzyżaków
1410 - złożenie hołdu królowi polskiemu
1411 - pierwszy pokój toruński
1419 - budowa pierwszego mostu łyżwowego na Wiśle
1425 - rozpoczęcie budowy Zamku Dybowskiego
1430 - budowa hełmu wieży ratusza staromiejskiego
1440 - Toruń wziął udział w założeniu w Kwidzynie tzw. Związku Pruskiego. Miasto zostało siedzibą naczelnej władzy Związku
1454 - zdobycie przez mieszczan zamku krzyżackiego i jego całkowite zburzenie
1454 - oblężenie miasta przez Krzyżaków, pożar dużej części Nowego Miasta
1466 - drugi pokój toruński
1468 - początek rozbudowy staromiejskiego kościoła Świętych Janów
1473 - urodził się Mikołaj Kopernik, twórca teorii heliocentrycznej, wyłożonej w dziele "De revolutionibus"
1485 - rozpoczęcie zjazdu stanów Prus Królewskich
1497 - rozpoczęcie budowy stałego mostu przez Wisłę
1500 - zawieszenie w kościele Świętych Janów słynnego dzwonu "Tuba Dei" - największego wówczas w Polsce
1520 - początki reformacji w Toruniu
1521 - zawarto rozejm polsko-krzyżacki tzw. kompromis toruński
1523 - krwawe rozruchy, będące wyrazem konfliktów społecznych, uśmierzone przez króla Zygmunta I
1531 - zniesienie opłaty mostowej uiszczanych przez kupców
1537 - pozbawienie Torunia pełnego prawa składu
1555 - Podgórz, osada na lewym brzegu Wisły uzyskała prawa miejskie z nadania Zygmunta III
1558 - przywilej królewski zezwalający na swobodę wyznawania w Toruniu wiary luterańskiej
1568 - powstanie pierwszej oficyny drukarskiej
1587 - królewskie zatwierdzenie wolności wyznania luterańskiego
1594 - podniesienie Gimnazjum Akademickiego (istniejącego od 1568) do rangi szkoły akademickiej
1626 - obrady sejmu polskiego
1629 - odparcie pierwszego najazdu szwedzkiego, całkowite zniszczenie przedmieść miasta
1645 - obrady Colloquium Charitativum czyli "Rozmowa Braterska" przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich: katolików, luteranów oraz kalwinów
1655 - drugi najazd szwedzki i poddanie się miasta
1658 - długotrwałe oblężenie bronionego przez Szwedów miasta przez wojska polskie uwieńczone zdobyciem grodu
1693 - przebudowa fasady pałacu Dąmbskich
1697 - przebudowa fasady i klatki schodowej kamienicy "Pod Gwiazdą"
1703 - oblężenie i zdobycie miasta przez wojska szwedzkie, znaczne zniszczenia Starego Miasta
1703 - pożar Ratusza Staromiejskiego i wielu gotyckich i renesansowych kamienic
1724 - "Tumult toruński" czyli gwałtowne starcia między katolikami i luteranami
1756 - ukończenie budowy zboru ewangelickiego przy Rynku Staromiejskim
1758 - rozpoczęcie czteroletniej okupacji przez wojska rosyjskie
1762 - ukazał się pierwszy numer czasopisma "Thornische Nachrichten von Gelehrten Sachen"
1771 - urodził się Samuel Bogumił Linde, twórca pomnikowego dzieła "Słownik języka polskiego"
1772 - pierwszy rozbiór Polski - granica zaboru oddzieliła od Torunia jego dobra ziemskie, które przypadły Prusom
1793 - drugi rozbiór Polski - Toruń przyłączony do Prus staje się miastem powiatowym
1806 - zdobycie miasta przez wojska francuskie
1807 - Toruń znalazł się w obrębie Księstwa Warszawskiego
1813 - oblężenie i zdobycie miasta przez wojska rosyjskie, zniszczenie wszystkich przedmieść
1818 - rozpoczęcie budowy nowoczesnej fortyfikacji
1853 - uroczyste odsłonięcie odlanego z brązu pomnika Mikołaja Kopernika
1856 - wydrukowanie po raz pierwszy na ziemiach polskich "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza
1861 - utworzenie muzeum miejskiego
1862 - budowa linii kolejowej łączącej Bydgoszcz z Warszawą
1867 - wydrukowanie pierwszego numeru "Gazety Toruńskiej"
1871 - podniesienie Torunia do rangi pruskiej twierdzy klasy pierwszej
1871 - pod naporem lodu runął most palowy na Wiśle
1873 - rozpoczęcie rozbiórki większości średniowiecznych murów obronnych, baszt i bram
1875 - założenie Toruńskiego Towarzystwa Naukowego
1881 - rozpoczęcie budowy szeregu neogotyckich gmachów użyteczności publicznej,
1891 - powstanie polskiej Spółki Ziemskiej
1899 - ulicami miasta przejechał pierwszy tramwaj elektryczny
1919 - powrót Torunia w granice Rzeczypospolitej Polskiej
1920 - uroczyste wkroczenie wojsk polskich do miasta
1920 - Toruń stolicą województwa pomorskiego
1931 - początek intensywnej rozbudowy miejskiej, przebudowa układu komunikacyjnego
1934 - zakończenie, rozpoczętej w 1928 budowy mostu drogowego
1935 - uruchomienie radiostacji toruńskiej, drugiej w kraju pod względem mocy
1939 - początek okupacji hitlerowskiej
1945 - oswobodzenie miasta spod okupacji niemieckiej przez wojska radzieckie
1945 - przeniesienie stolicy województwa do Bydgoszczy
1945 - powołanie do życia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
1948 - początek budowy Pomorskich Zakładów Wytwórczych Aparatury Niskiego Napięcia
1964 - zakończenie remontu i adaptacji na cele muzealne Ratusza Staromiejskiego
1967 - rozpoczęcie budowy miasteczka uniwersyteckiego
1970 - uruchomienie wielkich fabryk: Zakładu Tworzyw Sztucznych "Elana", Toruńskiej Przędzalni Czesankowej, Oddziału Stoczni Gdańskiej "Towimor"
1973 - uroczyste obchody 500 rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika
1975 - utworzenie województwa toruńskiego ze stolicą w Toruniu
1992 - ustanowienie Diecezji Toruńskiej
1993 - powołanie do życia Wyższego Seminarium Duchownego
1999 - Toruń oraz duża część województwa toruńskiego został włączony do województwa kujawskiego-pomorskiego z siedzibą Wojewody w Bydgoszczy oraz Marszałkiem i sejmikiem samorządowym w Toruniu.
1999 - wizyta Papieża Jana Pawła II w Toruniu
2005 - odsłonięcie tablicy upamiętniającej wizytę papieską w Toruniu
2006 - otwarcie Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej
2007 - toruńska panorama nadwiślańska głosami czytelników gazety "Rzeczpospolita" i internautów została uznana za drugi z siedmiu cudów Polski.
2008 - otwarcie pierwszego po II Wojnie Światowej Centrum Sztuki Współczesnej w Polsce.
2009 - oddano do użytku publicznego najnowocześniejszy obiekt żużlowy w Europie - Motoarena im. Mariana Rosego
2009 - wyremontowano toruński deptak (ul. Szeroką) nadając mu nowy wizualny charakter, poprzez wkomponowanie w nawierzchnię herbów miast.
2010 - w dniu 537 urodzin Mikołaja Kopernika, sprowadzono do Torunia odnalezione we Fromborku zwłoki wielkiego astronoma
 (miesiąc wcześniej Unia Chemii Czystej i Stosowanej podjęła decyzję o nadaniu pierwiastkowi o LA 112 nazwy COPERNICIUM)
2010 - podpisano umowę na budowę drugiego mostu drogowego przez Wisłę
2011 - 14 października otwarta została pierwsza w regionie autostrada, łącząca Toruń z Bałtykiem
2013 - otwarcie młyna wiedzy przy dworcu PKP Toruń Wschodni
2013 - otwarcie przeprawy przez Wisłę im. Elżbiety Zawadzkiej
2015 - Oddano do użytku Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki, które znalazło się na liście 6 najlepszych projektów w ramach zestawienia World Architecture News Award 2016 w kategorii "beton w architekturze".
2018 - Robotnicy pracujący przy przebudowie pl. bp. Chrapka odkrywają pod ziemią stalowy most, będący częścią XIX-wiecznej Twierdzy Toruń. Most służył w latach 80, XIX w. do wyprowadzania ruchu z miasta Bramą Lubicką w kierunku przedmieść.
2019 - Przed Dworem Artusa, w "Piernikowej Alei Gwiazd"  odsłonięto "Katarzynkę Toruńskich Aniołów.
2023 - 25.08 - Otwarto nową trasę tramwajową, która skomunikowała północą część miasta (osiedle Wrzosy i Jar) z centralną, wschodnią i zachodnią częścią miasta.

W TORUNIU WARTO ZOBACZYĆ

Toruńska starówka Jeden z najcenniejszych i najlepiej zachowanych średniowiecznych kompleksów miejskich w Europie. Wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, posiada obecnie niemal 1000 chronionych zabytków – od kościołów, przez kamienice, aż po konkretne układy ulic przypominające o hanzeatyckiej świetności dawnego grodu krzyżackiego.	Pomnik Kopernika na Starówce Wygląda ciągle tak samo jak u progu poprzedniego stulecia Pomnik Mikołaja Kopernika - 1916
Toruński Symbol - Anioł w bramie Ratusza	Toruń nocą widok z mostu Piłsudskiego Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)
Flisak fontanna na Starówce Fot. Alina Dauksza-Wiśniewska (1997)	Słynne toruńskie żaby zdobiące fontannę z Flisakiem na Starówce
Katedra świętych Janów	Kościół Świętego Jakuba Fot. Alina Dauksza-Wiśniewska (1997)
Kościół Najświętszej Marii Panny Fot. Wiktor Najder (1997)	Ratusz Staromiejski Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)
Krzywa Wieża na ulicy Rabiańskiej Fot. Alina Dauksza-Wiśniewska (1997)	Brama wjazdowa ulica Mostowa
Mury okalające zamek oraz zamek krzyżacki Fot. Andrzej R. Skowroński (1997)	widok z murów zamkowych
Bulwar Filadelfijski W roku 1977, władze Torunia podpisały umowę partnerską z włodarzami amerykańskiego miasta i na . cześć tego wydarzenia zmieniono nazwę reprezentacyjnej promenady. Amerykanie nie pozostali dłużni, stawiając w swoim mieście pomnik Mikołaja Kopernika, który do dziś stoi u zbiegu promenady Benjamina Franklina i 18 ulicy, w tzw. Trójkącie Toruńskim. Promenada rozciągająca się na grzbiecie skarpy między Wisłą a okalającymi starówkę murami. Latem odpływają stąd statki, a wieczorami nad brzegiem Wisły wybrzmiewają ostatnie dźwięki miejskich imprez. Miejsce znane jest też z komedii "Rejs", bowiem tego miejsca wyruszał kultowy statek z Maklakiewiczem i Himilsbachem na pokładzie.
Most Pauliński Most ukryty pod ulicą starego miasta, Choć Most Pauliński to tylko nazwa jednej z toruńskich ulic, to w XIII wieku w miejscu kamienic znajdowała się dolina, którą przecinał strumień Podstolec. W wyniku rozwoju miasta za doliną wyrosło Nowe Miasto. Pojawiła się więc konieczność wzniesienia przeprawy, która pozwoliłaby wygodnie przemieszczać się kupcom i mieszczanom i tak powstał szeroki na 15 metrów, murowany most. Już w XIV wieku w jego okolicy rozkwitł handel – regularnie rozstawiano tu kramy, by z czasem zastąpić je niewielkimi domami. Niemal dwa stulecia później Podstolec w końcu zasypano, a gotycką konstrukcję mostu wykorzystano jako świetną bazę do piwnic dla nowych kamienic. Dziś ślady po moście można oglądać jedynie kilka razy do roku, schodząc pod ziemię podczas dni miasta lub Nocy Muzeów.	Park Na Bydgoskim Przedmieściu Poszukując spokoju i ciszy należy odwiedzić jeden z najstarszych publicznych parków miejskich w Polsce. Istnieje od 1817 roku i do dziś zachowuje charakter dawnego parku angielskiego. Na początku XX wieku otwarto tu największą restaurację w Prusach Zachodnich – wzniesiony w stylu secesyjnym lokal Gustava Behrenda z tysiącem stolików, przy których mogły zasiadać aż cztery tysiące gości. Rozciągające się wokół tereny zdobiła reprezentacyjna brama.
Katarzynka witająca turystów u zbiegu ulicy Szerokiej i Małych Garbar	Skansen ziemi kujawsko-pomorskiej
Przekupka na Rynku Nowomiejskim	Kulturalne Anioły ten kto je spotkał przy ulicy Podmurnej podobno słyszał jak czytają
Filutek sławny piesek Zbigniewa Lengrena ufundowany przez toruńczyków	Pręgierz historyczne narzędzie tortur dla niesfornych. Swoistego rodzaju grzbiet dał się niejednemu złoczyńcy we znaki.
Piernikowa Aleja Gwiazd w deptaku naprzeciwko Ratusza Staromiejskiego i Dworu Artusa	Herby miast na deptaku - ulica Szeroka najważniejsze miasta, z którymi Toruń prowadził transakcje handlowe w średniowieczu. Dodatkowo na ul. Królowej Jadwigi podziwiać można znaki handlowe kantorów hanzetyckich. Galeria liczy 30 tablic wykonanych ze stali, mosiądzu i czarnego kamienia. Znaki wcześniej były zamontowane na fasadzie Dworu Artusa
Fontanna współczesna futurystyczna ciekawostka turystyczna obok Centrum Sztuki Współczesnej zachwyca iluminacją i muzyką	Sami Swoi znawcom kina nie trzeba przedstawiać dwóch wybitnych aktorów polskiej komedii, którzy podziwiają futurystyczną budowlę kina Cinema City przy toruńskim Skansenie
Wózek z filmu "Prawo i Pięść" symbol z filmu, nakręconego w Toruniu przez Jerzego Hoffmana	Smok przesympatyczny smok na ulicy Przedzamcze strzeże wejścia na toruński zamek.
Most im. Elżbiety Zawadzkiej przez wiele lat Toruń posiał tylko jedną przeprawę kołową przez Wisłę w 2013 roku otwarta została nowa przeprawa która zachwyca nocną iluminacją. Patronka mostu we wrześniu 1939 roku, nie zastanawiając się długo, rzuciła wszystko i ruszyła walczyć o wolną Polskę. Fot. Tomasz Berent (2015)	Centrum Kulturalno-Kongresowe Jordanki, Ostre, geometryczne formy na zewnątrz i wielkie sale i ruchome sufity robią spore wrażenie na odwiedzających. Projekt hiszpańskiego architekta Fernando Menisa zyskał uznanie jeszcze przed otwarciem obiektu w grudniu 2015 roku – twórca zdobył kilka wyróżnień i nagród, w tym laur za najlepszy kulturalny obiekt przyszłości na Festiwalu Architektury Światowej w Barcelonie. W roku 2016 "Jordanki" znalazły się na liście 6 najlepszych projektów w ramach zestawienia World Architecture News Award 2016 w kategorii "beton w architekturze" Wnętrza budowli, choć nowoczesne, mają nawiązywać do średniowiecznych tradycji architektonicznych Torunia. Pomaga w tym rude zdobienie z ceglanych fragmentów, wtopionych w betonowe ściany.
Kościół Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i Świętego Jana Pawła II Budowla konsekrowana w roku 2016. Jest to dzieło związane z z zakonem Redemptorystów i słynnym, kontrowersyjnym ojcem Tadeuszem Rydzykiem. Nie brak mitów, które przez lata narosły wokół tej postaci, a o jego uczelni i działalności mówi się nieustannie.	Forty O burzliwej przeszłości Torunia i jego militarnym znaczeniu świadczą miejscowe forty. Gdy w XIX wieku, dzięki finansom pochodzącym z kontrybucji po wojnie francusko-pruskiej, rozpoczęto modernizację Torunia, Pruscy planiści i stratedzy w ciągu kolejnych stu lat zadbali o powstanie ponad 200 obiektów: fortów, koszar, baszt, arsenałów, murowanych fos, stanowisk przeznaczonych dla ciężkich dział artyleryjskich i kazamat. Każdy, zechce wyjść poza obszar starówki, może dotrzeć do pięknych, zabytkowych obiektów z czerwonej cegły. Większość fortów jest niestety w mizernym stanie, ale o potędze, jaką stanowiło Festung Thorn na przełomie XIX i XX wieku przypomina m.in. Muzeum Fortyfikacji Twierdzy Toruń przy ul. Poznanskiej 191.
Toruń i Baloniarstwo Warto wiedzieć, że choć obecnie niebo nad Toruniem bywa spokojne, sto lat temu panował tu niemały tłok. Na początku XX wieku miasto stało się bowiem jednym z najważniejszych ośrodków lotnictwa balonowego. Pruskie władze twierdzy Thorn zadbały nie tylko o to, by miasto było dobrze obwarowane, ale też odpowiednio zabezpieczone z powietrza. Pierwsze balony przywieziono już w 1911 roku, choć wówczas ani hala balonowa, ani sterowcowa nie była jeszcze gotowa na przyjęcie "statków napowietrznych". W kolejnych latach w Toruniu rozwinęły się szkoły lotnicze – Oficerska Szkoła Obserwatorów Lotniczych i Oficerska Szkoła Aeronautyczna. Absolwenci tych placówek stali się także naszymi mistrzami sportów balonowych, zdobywającymi medale w tak prestiżowych imprezach, jak zawody o Puchar Gordona Bennetta.	Aeroklub Toruński Nosi nazwę Stanisława Skalskiego (ps. Szakal) był członkiem słynnego Dywizjonu 303 i zasłużonego Dywizjonu 306 oraz dowódcą 601 dywizjonu RAF i do dziś pozostaje jednym z najlepszych polskich pilotów wojskowych. W Toruniu rozpoczynał służbę w 4. Pułku Lotniczym, jednej z legendarnych jednostek Wojska Polskiego okresu międzywojnia. Choć urodził się pod Odessą, szkołę skończył w Dęblinie, zwycięstwa odnosił w bitwach powietrznych nad Europą i Afryką, a pilotów uczył w USA, to właśnie z Toruniem związał swoje życie. Dla uczczenia pamięci naszego asa przestworzy warto odwiedzić aeroklub podczas jednej z licznie organizowanych imprez lotniczych.

MIEJSKA BAZA SPORTOWA

FINANSOWANIE STOWARZYSZEŃ KULTURY FIZYCZNEJ PRZEZ MIASTO
Wszystkie stowarzyszenia sportowe, międzyszkolne kluby sportowe, mogą ubiegać się o dotacje z budżetu miasta na organizację np. letnich obozów sportowych dla dzieci i młodzieży zrzeszonych w klubach sportowych, koszty szkolenia, utrzymanie bazy treningowej, udział w zawodach, zakupy sprzętu, organizacje imprez.

Sposób przyznania dotacji reguluje przyjęta przez Radę Miasta Torunia uchwała o trybie udzielania dotacji z budżetu Miasta, sposobie ich rozliczania i kontroli oraz innych formach współpracy z podmiotami nie zaliczanymi do sektora finansów publicznych i nie działającymi w celu osiągnięcia zysku.

Organizacje pozarządowe mogą otrzymywać od Miasta wsparcie finansowe jak i pozafinansowe.
Wsparcie pozafinansowe może przybierać m.in. następujące formy: współorganizacji przedsięwzięć, udostępniania lokali na korzystnych warunkach, udostępniania sal na spotkania na korzystnych warunkach, wspólnej działalności na rzecz podnoszenia jakości działań organizacji pozarządowych, pomocy merytorycznej dla realizowanych projektów, promocji działań sektora pozarządowego.
Wsparcie finansowe
Miasto udziela wsparcia finansowego organizacjom pozarządowym w postaci:
- małych dotacji
- dużych dotacji
- zleceń realizacji zadań własnych
Środki finansowe Miasta przewidziane na wsparcie finansowe dla organizacji pozarządowych określa uchwała budżetowa na dany rok budżetowy lub, do czasu uchwalenia budżetu, projekt budżetu.

Ocena i wybór projektu dotowanego
Zarząd Miasta Torunia dokonuje wyboru przedsięwzięcia, wspieranego przez Miasto z uwzględnieniem w szczególności:
- spełnienia warunków formalno prawnych wniosku,
- znaczenia przedsięwzięcia dla realizowanych przez Miasto celów i zadań,
- możliwości kontynuacji przedsięwzięcia po jego zakończeniu,
- zasady celowości i efektywności wykorzystania środków publicznych,
- oceny możliwości realizacji przedsięwzięcia przez podmiot wnioskujący,
- analizy i oceny wykonania poprzednich przedsięwzięć danego podmiotu, zwłaszcza uzyskanych efektów, spełnienia celów, rzetelności i terminowości ich realizacji oraz rozliczenia otrzymanych na ten cel środków.

Szczegółowe informacje nt. udzielania dotacji
można znaleźć na stronach internetowych
Biura Współpracy www.um.torun.pl

BAZA NOCLEGOWA